روانشناسان و آموزش به روش مجازی - تور ایران

با پدیدار شدن بحران حاصل از کرونا در سراسر جهان و به سبب فاصله گذاری اجتماعی برای کاهش تبعات این بیماری، استفاده از تکنولوژی روز و به کارگیری آموزش مجازی تنها گزینه مورد توجه دولت ها نهاده شد. امروزه در بین مردم کشورهای مختلف جهان آموزش مجازی یا آموزش از راه دور به رسمیت شناخته شده و این سیستم آموزشی در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران رایج است. این روش جدید آموزشی که به ناچار انتخاب شده، جدای از حفظ سلامت دانشجویان و اساتید و صرفه جویی در وقت که به عنوان بعد مثبت آن محسوب می شود، کاستی ها و نقاط ضعفی نیز دارد که به مرور آشکار شده است.

در بخش چهارم این گزارش، گفت وگوی خبرنگاران با تعدادی از روانشناسان و مشاوران دانشگاه در مورد این نوع از آموزش را می خوانید.

کاهش تبعیض بین افراد و امکان حضور افراد بیشتر در کلاس از مزایای آموزش مجازی است

دکتر مهدی خادمی،یک روانشناس و استاد دانشگاه، در مورد آنالیز و ضریب نفوذ آموزش مجازی و اثرات آن در مصاحبه با خبرنگاران اظهار می کند: آموزش الکترونیکی (LMS) که ترجمه واژه (E-learning) است با نام های آموزش الکترونیکی (E-education)، دانشگاه مجازی (Virtual University) یا با نام آموزش مجازی (Virtual Learning) نیز شناخته می شود. در عصر حاضر رایانه ها و دیگر اشکال تکنولوژی تبدیل به بخش بسیار مهمی از زندگی ما شده اند، آن ها نه تنها می توانند برای سرگرمی استفاده شوند بلکه بخش مهمی از یادگیری و تدریس نیز هستند. یادگیری الکترونیکی مدتی است که فرایند سیستم آموزشی را تغییر داده است و بخشی از نظام آموزشی فعلی است و امروزه در تمام سیستم های آموزشی استفاده می شود، گسترده تر شده و یک ابزار محبوب برای آموزش محسوب می شود.

وی ادامه می دهد: استفاده از هر تکنولوژی مزایا و معایب مختص به خود را دارد ولی با آنالیز دقیق مزایا و معایب این نوع سیستم آموزش، می توان گفت به طور کلی از مزایای فراوانی برخوردار است. قطعاً اگر برنامه کاری شلوغی دارید که باعث می شود نتوانید در کلاس های درس حاضر شوید یا محل زندگیتان از دانشگاه بسیار دور است یا هر دلیل دیگری، ممکن است آموزش آنلاین روش بسیار مناسبی برایتان باشد. دانشگاه های مهمی در جهان وجود دارند که در این راستا آغاز به فعالیت و گسترش آموزش با این روش نموده اند و این مقوله تبدیل به یک حوزه رو به رشد است.

خادمی تصریح می کند: می توان فاصله گذاری اجتماعی بیشتر، ابتکار عمل بیشتر، امکان دسترسی به محتوا در هر زمان و مکان، عملکرد بهتر،کاهش تبعیض بین افراد و امکان حضور افراد بیشتر در کلاس و جلوگیری از تقلب را از مزایای این نوع آموزش نام برد و احتیاج به مدیریت زمان، عدم آشنایی با کارکرد سیستم های جدید یا حواس پرتی از معایب این نوع از آموزش هستند.

این مشاور و استاد روانشناسی اظهار می کند: تحقیقات نشان می دهد، یادگیری الکترونیکی می تواند بیشتر فراگیران را جذب کند. بعضی از ابزارها باعث افزایش 60 درصدی حفظ کاربران می شود. یادگیری الکترونیک سطح بالاتری از انعطاف پذیری را فراهم می کند و مدیریت دوره های آموزشی آسان تر می شود. علاوه بر آن، فشار کمتری برای جذب فراگیران بر روی شما وجود دارد، زیرا شما با یاری ابزارها و برنامه هایی مانند سیستم وب کنفرانس، ویدئو کنفرانس و... می توانید آموزشی لذت بخش تر را ارائه دهید. این ابزارها٬ فرصت های جدیدی را برای فراوری محتوا برای مؤسسات آموزشی فراهم می آورد که فراگیران می توانند با آن ارتباط برقرار کنند.

وی در مورد افزایش کارایی این سیستم آموزشی می گوید: پژوهشگران به سه عامل کلیدی تکنولوژی، استاد و تجربیات دانش پژوهان در استفاده از تکنولوژی به عنوان عوامل موثر در فرایند رو به رشد آموزش الکترونیکی اشاره دارند. البته بعضی محققان بر روی میزان تعاملات نیز تاکید دارند. آموزش مجازی فرصت های شغلی را برای دانشجویان، افزایش می دهد. آمارها نشان داده اند که یادگیری الکترونیکی، تاثیر مثبت قابل توجهی را در استخدام افرادی که پیروز به کسب مدارک آنلاین شده اند، دارد. مطالعات دانشگاه ایلینوی تایید نموده که 44 درصد از فراگیران دوره های سامانه آموزش مجازی، ادعا نموده اند که شرایط شغلی بهبود یافته است زیرا یک سال پس از فارغ التحصیلی، شغل تمام وقت پیدا می کنند. علاوه بر این، 45 درصد افراد اعلام نموده اند که به افزایش حقوق رسیده اند. استفاده از اساتید خوب و مجرب در این زمینه و تشویق و ترغیب کردن هم زمان از استفاده آموزش آنلاین برای عموم مردم می تواند بر افزایش کارایی این سیستم موثر باشد.

تأخیر جامعه پذیری دانشجویان یکی از معایب آموزش مجازی است

دکتر امیر محمدیان خراسانی نیز در این خصوص عنوان می کند: اگرچه آموزش حضوری یا چهره به چهره به دلیل ریشه دار بودن تعامل در کنش های روزمره جای خود را همچنان تا مدت ها حفظ می کند اما متخصصان باید به دنبال این مسئله باشند که چگونه می توانیم آموزش مجازی را به قابلیت های آموزش حضوری نزدیک کنند تا بتوان از ویژگی های منحصر به فرد آموزش مجازی که در آموزش حضوری وجود ندارد، نیز بهره برد. آموزش مجازی باید گسترش یافته و ضرورت توسعه آموزش مجازی به دلایل و مزایایی همچون کاهش مصرف سوخت، کاهش حمل و نقل عمومی و خصوصی به دلیل ایجاد هوای پاک، آرامش ماندن در خانه و کاهش استرس های روزانه، مقابله و کاهش بحران ها، اپیدمی ها، وقوع بلایای طبیعی از جمله سیل و زلزله که منجر به قطع ارتباط انسان ها با یکدیگر می شود، بر کسی پوشیده نیست. احتیاج فزاینده به این سیستم احساس می شود. این آموزش فضای جدیدی را برای مربیان و فراگیران، خلق می کند در این فضا از لحاظ جامعه شناسی فضای پشت صحنه فرد با فضای روی صحنه فرد درگیر شده و شخص از شرایط و آسایش بیشتری همچون شرایط منزل، بدون وجود ابزارهای کنترلی، نسبت به کلاس های حضوری برخوردار است.

وی همچنین عنوان می کند: آموزش مجازی تا زمانی که به خوبی نهادینه نشود و ابزارهای نظارتی و فنی آن فراهم نشود، همچنان ضریب نفوذ کمتری از آموزش حضوری خواهد داشت ولی دقیقاً نمی توان پیش بینی کرد آیا به میزان ضریب نفوذ آموزش حضوری می رسد یا نه؛ زیرا عواملی همچون توانایی دسترسی مدام به فایل ها و متون درسی برای افراد، کنترل عوامل محیطی مزاحم و بهره بردن افرادی که دچار مسائل و بیماری هستند از این نوع سیستم آموزش بر ضریب نفوذ آن تاثیر گذار است.

این جامعه شناس و مشاور اجتماعی خاطر نشان می کند: از معایب آموزش مجازی نیز می توان به عدم توانایی در رقابت با آموزش حضوری، تأخیر جامعه پذیری افراد در سنین بلوغ به دلیل کاهش فرصت تعامل چهره به چهره با همسالان و معلمان به دلیل عدم وجود زبان بدن و انتقال احساسات، سلطه پذیری رسانه ای در آموزش و پرورش و وابستگی به رسانه ها و شبکه های اجتماعی نیز مسائل فنی از جمله سرعت پایین اینترنت و مسائل مالی و معیشتی افراد برای دست یابی به این نوع سیستم آموزشی اشاره نمود.

کلاس های مجازی کارایی کلاس های فیزیکی را در کشور ندارد

فرشته استیری نیز یک روانشناس و مشاور در گفت وگو با خبرنگاران در زمینه عوامل مؤثر بر کارایی سیستم آموزش مجازی عنوان می کند: اگرچه در گذشته از جهانی مجازی و معایب آن بیشتر سخن گفته می شد و محاسن آن کمتر مد نظر بود اما امروز بدون شک مجبور به استفاده از جهانی مجازی و آموزش مجازی شده ایم. قرار دریافت ناگهانی کشور به دلیل بیماری کرونا در برابر آموزش مجازی چه برای دولت که زیر ساخت های لازم را به خوبی فراهم ننموده است، چه برای معلمان یا اساتید که باید محتوای آموزشی را آماده سازند و چه برای دانشجو و خانواده که امکان دارد وسایل و امکانات لازم را نداشته باشند، شوک آور بوده است.

وی ادامه می دهد: به طور کلی ما زیرساخت های فنی، فرهنگی و اجتماعی لازم را برای آموزش مجازی در کشور ایجاد ننموده ایم. اگر در گذشته کلاس های آموزش سواد رسانه ای برگزار می شد و چگونگی استفاده از رسانه ها از جمله اینترنت، تلویزیون و غیره را آموزش می دادیم امروز در اجرای آموزش مجازی پیروز تر عمل می کردیم. به دلیل عدم وجود ساختارهای اشاره شده کلاس های مجازی کارایی کلاس های فیزیکی را در کشور ندارد. فراهم شدن زیر ساخت های مناسب، کاهش فیلترینگ ها، دسترسی عمومی به وسایل ارتباط جمعی برای همه مردم و آموزش عموم مردم می تواند کارایی استفاده از این سیستم آموزشی را افزایش دهد.