تمرکززدایی از پایتخت با طرح ابرایران - تور ایران

به گزارش ایران، سازمان فناوری اطلاعات برای تمرکززدایی بارترافیکی پلتفرم ها، محتوا و خدمات در راستای اهداف شبکه ملی اطلاعات در حال اجرایی کردن طرح ابرایران در کشور است. با بهنام ولی زاده معاون توسعه دولت الکترونیک سازمان فناوری اطلاعات درباره طرح ابرایران و ساز و کار آن گفت و گو کرده ایم که می خوانید.

***

ابرایران چگونه طرحی است؟

پلتفرم ها، خدمات و محتوا در پایتخت متمرکز شده و بارترافیکی در تهران نیز بسیار بالاست. بنابراین تمرکززدایی محتوا و خدمات و همچنین پایداری زیرساخت های ارتباطی و اطلاعاتی برای دستگاه ها و کسب وکارهای دیجیتال امری مهم و حیاتی است. در این راستا، استفاده از فناوری های پیشرفته مانند رایانش ابری و انواع پلتفرم های ابری در بستر زیرساخت های غیرمتمرکز رویکردی است که فراهم کنندگان زیرساخت ها و کسب وکارهای دیجیتال بزرگ دنیا برای تمرکززدایی در پیش گرفته اند. سازمان فناوری اطلاعات ایران هم تصمیم گرفت با همکاری بخش خصوصی بستر زیرساخت های غیرمتمرکز با روش ساخت، بهره برداری و انتقال (Build-Operate-Transfer=BOT) را ایجاد کند، از این رو ابرایران طراحی شد. در این طرح دو زیرساخت ابری متمایز ایجاد می شود که قابلیت ارائه انواع سرویس های ابری را به صورت غیرمتمرکز و از طریق چند نقطه دارد.

در ابرایران چه اهدافی دنبال می شود؟

این طرح دارای اهداف متعددی است. اولین هدف این است که محتوا و خدمات را در راستای اهداف شبکه ملی اطلاعات از پایتخت تمرکززدایی کنیم. دیگر اینکه در راستای تحقق اهداف پدافند عامل باید بارترافیکی و افزایش پایداری توزیع شود. با این طرح باید پلتفرم های ابری توزیع شده در کشور را شکل داده و آن را توسعه دهیم. باید ضمن به روز رسانی مراکز داده و استفاده بهینه از منابع موجود، خدمات مورد نیاز کسب وکارهای نوپا را به صورت یکپارچه و اقتصادی ارائه دهیم. هدف بعدی این است که زیرساخت های مورد نیاز برای توسعه کسب وکارهای مبتنی بر پلتفرم را ایجاد کرده و امکان ارائه خدمات ابری به دستگاه های دولتی و خصوصی و امکان ارائه خدمات به تولیدکنندگان محتوا و خدمات شبکه توزیع محتوا را فراهم کنیم. با اجرایی کردن این طرح می توانیم ضمن صرفه جویی اقتصادی و جلوگیری از خروج ارز، به توسعه کسب وکار و دانش در کشور کمک کرده و باعث افزایش پایداری و تاب آوری زیرساخت های خدمات و محتوا در شبکه ملی اطلاعات شویم.

طبق این طرح، مراکز داده استانی هم تقسیم بندی شده اند. این مراکز داده در چه استان هایی هستند و بر چه اساسی تقسیم بندی شده اند؟

در این طرح مراکز داده به دو منطقه تقسیم شده اند. چهار مرکز داده سازمان فناوری اطلاعات ایران در منطقه یک یعنی در خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، همدان و قم قرار گرفته اند. مرکز هم مکانی (Collocation center) شرکت ارتباطات زیرساخت این مناطق هم در شیراز قرار گرفته است. مراکز داده سازمان فناوری اطلاعات ایران در منطقه 2 هم در استان های فارس، اصفهان، خوزستان و البرز قرار گرفته اند و مرکز هم مکانی شرکت ارتباطات زیرساخت این مناطق هم در تبریز قرار گرفته است. این تقسیم بندی هم با توجه به وجود نقاط دروازه های بین المللی، جغرافیایی و بحث پدافند غیرعامل توزیع شده اند.

به پیاده سازی اهداف شبکه ملی اطلاعات و تأمین نیازهای کسب وکارهای نوپا اشاره شده است. با اجرایی شدن این طرح در این دو بخش چه تحولی ایجاد می شود؟

از اهداف عملیاتی طرح کلان شبکه ملی اطلاعات، شکل گیری حداقل سه فراهم کننده خدمات ابری داخلی (با قابلیت تأمین نیازهای زیرساختی، ذخیره سازی، پردازشی و سکویی برای همه خدمات پایه داخلی) و کسب سهم 80 درصدی بازار از کل نیاز خدمات ابری کشور است، از این رو می توان گفت اجرای طرح ابرایران در راستای اهداف عملیاتی شبکه ملی اطلاعات است. از سوی دیگر یکی از مزیت های مهم ارائه خدمات ابری، مقرون به صرفه بودن آن و کاهش هزینه های جانبی اینگونه خدمات نسبت به دریافت خدمات پایه غیرابری است. بنابراین در این طرح تمام کسب وکارهای نوپا براحتی و اطمینان خاطر می توانند از خدمات ابری به صورتpay as you go (پرداخت به اندازه مصرف) استفاده کنند.

در طرح ابرایران همچنین به بحث تمرکززدایی محتوا و توزیع بار ترافیکی از پایتخت اشاره شده است علت این همه تمرکز محتوا و بارترافیکی در تهران چیست؟

دلایل زیادی برای تمرکز محتوا در پایتخت وجود دارد. مراکز میزبانی محتوا در تهران تجمیع شده اند. بیشتر دفاتر مرکزی شرکت ها یا کسب وکارها و متخصصان این حوزه در تهران قرار دارند. در تهران سرویس دهی مطلوب تر در پشتیبانی و نگهداری محتوا وجود دارد و مهمتر از همه پایتخت، مرکز تجاری و سیاسی است. بنابراین، این دلایل و دلایل بسیار دیگری که وجود دارد باعث شده حوزه فناوری اطلاعات در تهران متمرکز شود و این برخلاف اهداف شبکه ملی اطلاعات است و باید تمرکززدایی از پایتخت صورت بگیرد.

تمرکززدایی از پایتخت چه مزایایی در بر دارد؟

اگر محتوا و خدمات در نقاط مختلف کشور توزیع شود پایداری زیرساخت های مورد نیاز کسب وکارهای فضای مجازی افزایش می یابد و می تواند امنیت داده ها و محتوا را بالا ببرد. کاهش هزینه های کسب وکارهای نوپا و ایجاد مزیت رقابتی برای کسب وکارهای فضای مجازی از دیگر مزایای تمرکززدایی است.

از سوی دیگر نه تنها در کشور اشتغالزایی صورت می گیرد، بلکه به واسطه ارائه انواع پلتفرم های ابری، کسب و کارها مقرون به صرفه شده و می توان منابع را بدرستی مدیریت کرده و از افزایش رشد و پیچیدگی شبکه در پایتخت جلوگیری کرد.

این طرح چه میزان صرفه جویی اقتصادی برای کشور در پی دارد؟

وقتی زیرساخت لازم برای تولید محتوا با هزینه های بسیار ناچیز در کشور ایجاد شود در پی آن اشتغالزایی نیز توسعه می یابد و همین موضوع خود از خروج ارز از کشور جلوگیری کرده و از سوی دیگر ارزآوری برای کشور به همراه دارد. به عبارتی پیاده سازی طرح ابرایران در کنار سایر پروژه های شبکه ملی اطلاعات، حلقه های لازم را برای تکمیل زنجیره کامل شبکه ملی اطلاعات فراهم کرده و آنها را به هم متصل می کند. به عنوان مثال در این شبکه، سرویس و خدمات لایه 2 و 3 مستقل و امن بین مراکز داده مبتنی بر Software Defined Network) SDN، شبکه توزیع محتوا(CDN)، امنیت ابری (Cloud Security)، زیرساخت ابری (Iaas)، زیرساخت ابری (Paas)، فضای ابری (Cloud Storage)، خدمات DNS ابری (DNS Cloud)، پلتفرم ویدیو و پخش زنده (VoD & Live Streaming)، پلتفرم تبلیغات ویدیو (Video Ads) و… قابل ارائه خواهد بود. بنابراین وقتی این سرویس ها در داخل کشور ارائه شود علاوه بر جلوگیری از خروج ارز، باعث افزایش کیفیت سرویس و خدمات به مردم خواهد شد.

آیا طرح ابرایران صرفاً دولتی است؟

با حمایت دولت، اپراتورهای خدمات ابری در کشور شکل گرفته و در پی آن مراکز داده بخش خصوصی هم به آن متصل می شوند. بنابراین هر دو بخش دولتی و خصوصی در این طرح نقش دارند. با این اقدام نه تنها امکان توسعه وجود دارد، بلکه نیازهای کشور و منطقه درحوزه فضای ابری هم تأمین می شود. مهمتر اینکه دیگر اپراتورهای ابری در کشور هم می توانند با استفاده از دانش کسب شده و استفاده از پلتفرم های برتر با رقبای خارجی رقابت کنند.

مشارکت (انتخاب اپراتور و تشکیل کنسرسیوم) در این طرح چگونه رقم خورد؟

در این طرح برندگان مزایده های برگزار شده، به صورت گروه مشارکت مدنی در حال ثبت یک شرکت پروژه هستند که پس از ثبت شرکت، قرارداد نهایی انجام می شود و کار خود را شروع خواهند کرد.

برای حضور بخش خصوصی و مشارکت آنها چه مشوق هایی از سوی دولت در نظر گرفته شده است؟

مشوق های درنظر گرفته شده شامل خرید 30 درصد از ظرفیت ایجاد شده از محل تجهیزات موجود از سوی سرمایه پذیر است. در پهنای باند انتقال قرار است تخفیف 90 درصدی (با کاهش 10 درصد سالانه) داده شود. همچنین قرار است تخفیف 95 درصدی برای فضای Co-Location آن هم با کاهش 10 درصد سالانه در نظر گرفته شود. البته وامی هم قرار است از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی به برنده فراخوان به شرط اینکه دانش بنیان باشد، پرداخت شود.

وره بهره برداری از سوی مجری چند سال است؟

دوره تکمیل برای این طرح، یکسال در نظر گرفته شده و دوره بهره برداری 7 سال با قابلیت تمدید برای یک دوره 7 ساله دیگر است.

این طرح چه آورده ای دارد و از آنجایی که نگهداری تجهیزات و ارائه سرویس مناسب نیاز به نوسازی دارد، این بخش بر عهده چه بخشی خواهد بود.

برای اجرای این طرح مراکز داده سازمان فناوری اطلاعات ایران با زیرساخت های پسیو (کابل، لدر، استراکچر و...) و برخی منابع ذخیره سازی و پردازشی مورد نیاز برای ارائه سرویس به عنوان آورده در نظر گرفته شده است. با توجه به اینکه از زمان راه اندازی این مراکز داده تا به امروز تجهیزات شبکه این مراکز مستهلک شده و پوشش دهنده سرویس های ابری کارآمد و به روز دنیا را ندارند بنابراین برابر مطالعات صورت پذیرفته هریک از اپراتورهای ابری باید نسبت به نوسازی ساختار شبکه مراکز داده اقدام کنند و هزینه های توسعه ، نگهداری و ارائه سرویس توسط بخش خصوصی تأمین خواهد شد.