معمای یک پرندۀ چوبی که مصریان باستان ساختند - تور ایران

پرنده سقاره یک مجسمه چوبی کوچک است که سال 1898 از مقبره ای در سایت باستانی سقاره مصر کاوش شد. تخمین زده می گردد این دست سازه حدود 2200 سال قدمت داشته باشد. شکل این دست سازه شبیه هواپیما های امروزی با سر پرنده است.

به گزارش فرادید، این قطعه بحث برانگیز شده است، چون بعضی از مردم را به این فکر واداشت که شاید مصریان باستان فرآیند های آیرودینامیک را درک می کردند و اینکه پرنده سقاره ممکن است مدلی از یک هواپیمای واقعی یا نوعی گلایدر بوده باشد.

اما محققان این دست سازه را چیزی بیش از حکاکی یک پرنده واقعی که بعضی ویژگی های گلایدر، اسباب بازی کودک، بومرنگ یا بادنمای اولیه را دارد، نمی دانند.

با این حال، دکتر خلیل مسیحا سال 1991 مقاله ای به نام هوانوردی تجربی آفریقایی: گلایدر مدل 2000 ساله را منتشر کرد که در آن موارد زیر را توضیح داد:

بال از یک تکه چوب ساخته شده و دهانه آن دقیقاً 18 سانتی متر است. ضخیم ترین قسمت بدنه 8 میلی متر است. سپس ضخامت آن به سمت نوک ها کاهش می یابد. می توان به این نکته اشاره نمود که یک زاویه دو وجهی وجود دارد که به علت انحراف جزئی چوب ناشی از گذشت زمان، از هر دو طرف کمی نابرابر است.

زاویه دووجهی در این مورد به همان اصل مورد استفاده در هواپیما های امروزی برای صعود به سمت بالا اشاره دارد. این نمودار مقاله دکتر مسیحا است:

دم مفقودشدۀ پرنده تا حدودی محل مناقشه بوده است، چون نمی توان با اطمینان گفت که پرنده ساقاره روزگاری واقعاً دم داشته است. با این حال، بدون دم، پایداری آیرودینامیکی لازم برای پرواز صحیح وجود ندارد.

مسیحا برای اثبات توانایی پرواز پرنده سقاره نوشته است:

من یک مدل مشابه از چوب بالسا ساخته ام و دم (که گمان می کنم گم شده) را به آن اضافه کردم و از اینکه متوجه شدم وقتی با دست پرتاب می گردد می تواند چند یاردی در هوا حرکت کند تعجب نکردم.

با این حال، سال 2002، مارتین گرگوری، طراح گلایدر، مدل مشابهی از چوب بالسا ساخت (تصویر زیر) و گفت پرنده ساقاره بدون دم کاملاً ناپایدار است و حتی پس از نصب دم، عملکرد پرواز آن ناامیدکننده بود.

گرگوری گزارش خود را با این جمله به انتها می رساند: به نظر من پرنده ساقاره احتمالاً به عنوان اسباب بازی یا بادنما ساخته شده است. از این نظر می توان گفت این یک دست سازه جالب است و مطمئناً نمونه ای از فناوری پیشرفته فراعنه یا دانش گمشده باستانی نیست..

اما صبر کنید! کانال تاریخ اخیراً برنامه ای را به پرنده سقاره اختصاص داده است و از سیمون ساندرسون متخصص آیرودینامیک برای ساختن یک ماکت از این مصنوع استفاده نموده است. ساندرسون ماکت را در یک تونل باد بدون دم (که به وسیله کابل ها برای پایداری در جای خود نگه داشته شده بود) آزمایش کرد و دریافت چهار برابر وزن خود گلایدر را در نیروی بالابرنده فراوری می نماید.

البته دربارۀ تک تک این آزمایش ها امکان مناقشه وجود دارد، اما به هر حال تماشا شیئی شبیه به دست سازه های مدرن در میان آثاری متعلق به بیش از دو هزار سال قبل، قطعا احساسی همزمان از شگفتی و کنجکاوی را به ما می بخشد.

مسلما نمی توان از روی یک پرندۀ چوبی نتیجه گرفت که مصریان دانشی عجیب و غریب دربارۀ هوانوردی داشته اند، اما باید این را هم اذعان کنیم که هنوز چیز های زیادی در خصوص تمدن های باستانی وجود دارد که ما از آن ها بی خبریم.