هشدار مایکروسافت به 240 میلیون کاربر: خاتمه دوران ویندوز 10 نزدیک است آیا امکان نصب ویندوز 11 بر روی سخت افزار ناسازگار وجود دارد؟ - تور ایران

پژوهش ها و آمارهای مستقل نشان می دهد که حدود 240 میلیون دستگاه در سراسر دنیا به علت نداشتن حداقل معینات فنی لازم، از جمله ماژول امنیتی TPM 2.0 (Trusted Platform Module) و پردازنده های سازگار، از فهرست سخت افزارهای پشتیبانی شده برای نصب ویندوز 11 خارج شده اند. این دستگاه ها با وجود عملکرد نسبتاً مطلوب، دیگر قادر به دریافت وصله های امنیتی و به روزرسانی های حیاتی نخواهند بود.

پیامدهای امنیتی انتها پشتیبانی ویندوز 10

بر اساس تحلیل های فنی، عدم دریافت به روزرسانی های امنیتی می تواند سیستم های قدیمی را به اهدافی بسیار آسان برای حملات سایبری تبدیل کند. مایکروسافت در هشدارهای اخیر خود به صراحت اعلام نموده است که این دستگاه ها در معرض سرقت هویّت، نفوذ به داده های شخصی و آلودگی به وسیله بدافزارها قرار خواهند گرفت. این خطرات نه تنها کاربران خانگی را تهدید می نماید، بلکه در صورت اتصال به شبکه های سازمانی، می تواند خساراتی چندلایه به نهادها وارد سازد.

در کشورهای پیشرفته، معمولاً روند تعویض سخت افزارها و ارتقاء سیستم عامل ها با چرخه پشتیبانی رسمی هماهنگ است. اما در کشورهای با عایدی میانه یا پایین، فشارهای مالی سبب می شود که عمر مفید یک رایانه به بیش از یک دهه نیز برسد. در چنین شرایطی، انتها پشتیبانی رسمی به معنای روبروه میلیون ها کاربر با تهدیدهای بالقوه امنیتی است، بدون آن که توانایی مالی جایگزینی سیستم را داشته باشند.

گزینه های جایگزین برای ادامه حیات سیستم های قدیمی

یکی از پیشنهادهای رایج در چنین شرایطی، استفاده از سیستم عامل های رایگان و متن باز است. لینوکس (Linux) با توزیع هایی چون Ubuntu، Mint و Zorin OS می تواند جایگزینی کارآمد برای ویندوز باشد. این توزیع ها رابط کاربری نسبتاً مشابه با ویندوز دارند و بسیاری از احتیاجهای عمومی کاربران را پاسخ می دهند.

افزون بر آن، سیستم عامل Chrome OS Flex، که نسخه ای سبک شده و رایگان از سیستم عامل کروم (Chrome OS) متعلق به گوگل است، برای کارهای روزمره همانند وب گردی، ایمیل و استفاده ساده از اپلیکیشن های تحت وب مناسب است. بعلاوه، توزیع هایی برپایه اندروید مانند PrimeOS یا BlissOS برای استفاده در دستگاه های لمسی و ضعیف نیز در دسترس اند.

برای کاربران پیشرفته، سیستم عامل هایی نظیر FreeBSD یا حتی پروژه ReactOS نیز می توانند مورد توجه قرار گیرند، هرچند این گزینه ها احتیاجمند دانش فنی بالا و تجربه کار با محیط های غیرگرافیکی و خاص هستند.

آیا امکان نصب ویندوز 11 بر روی سخت افزار ناسازگار وجود دارد؟

با وجود سیاست های رسمی مایکروسافت، بعضی پژوهشگران و کاربران متخصص راهکارهایی برای نصب ویندوز 11 بر روی سخت افزارهای قدیمی شناسایی نموده اند. این روش ها عمدتاً بر پایه ویرایش رجیستری (Registry Editor)، استفاده از اسکریپت های غیررسمی یا بهره گیری از نصب نماینده های اصلاح شده انجام می گیرد. در مواردی، فایل های نصب ویندوز 11 به گونه ای دستکاری می شوند که مرحله آنالیز سخت افزار به کلی نادیده گرفته شود.

با این حال، چنین روش هایی مخاطرات قابل توجهی دارند که عبارت اند از:

• قطع پشتیبانی رسمی: سیستم عامل نصب شده در این حالت به صورت غیراصلی شناخته شده و از دریافت بعضی به روزرسانی ها، به ویژه وصله های امنیتی، محروم می شود.
• ناپایداری در عملکرد سیستم: بسیاری از کاربران گزارش داده اند که ویندوز 11 در سیستم های ناسازگار دچار کرش، خطاهای بوت، یا عدم سازگاری با درایورها شده است.
• نقض مجوز استفاده (EULA): با نصب غیررسمی، ممکن است کاربر از منظر قانونی حقوق پشتیبانی یا خدمات مایکروسافت را از دست بدهد.

  ایجاد حفره های امنیتی: دستکاری در فایل های سیستم عامل می تواند زمینه ورود بدافزارها یا کدهای مخرب را فراهم آورد، به ویژه اگر از منابع نامطمئن

• برای دانلود نصب نماینده ها استفاده شود.
• حذف اتوماتیک به روزرسانی ها به وسیله مایکروسافت: در بعضی موارد، پس از شناسایی نصب غیراستاندارد، مایکروسافت به وسیله به روزرسانی های سیستمی، این نسخه ها را غیرفعال یا محدود نموده است.

در مجموع، هرچند امکان فنی برای دور زدن الزامات سخت افزاری ویندوز 11 وجود دارد، اما چنین اقدامی برای کاربران عادی به شدت مخاطره آمیز تلقی می شود و تنها برای پژوهشگران حرفه ای و در محیط های کنترل شده توصیه می شود.

ویندوز 10 پس از مرگ رسمی ـ آینده سخت و واقع گرایانه کاربران

محبوبیت ویندوز 10 در کشورهای در حال توسعه

در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، ویندوز 10 همچنان یکی از محبوب ترین و پراستفاده ترین سیستم عامل هاست. دلایل این محبوبیت را می توان در سه عامل اصلی خلاصه کرد:

• سازگاری گسترده با سخت افزارهای قدیمی
• وجود منابع آموزشی فراوان و رایگان برای استفاده از آن
• توانایی اجرای نرم افزارهای عمومی و تخصصی بدون احتیاج به ارتقاء سخت افزار

در کشورهایی که نرخ تورم بالا، عایدی سرانه پایین، و دسترسی محدود به ارز خارجی وجود دارد، خرید رایانه تازه یا حتی ارتقاء قطعات به راحتی ممکن نیست. در نتیجه، کاربران این کشورها معمولاً یک سیستم را تا زمانی که عملاً از کار بیفتد نگه می دارند. در چنین شرایطی، انتها پشتیبانی رسمی از ویندوز 10 صرفاً یک هشدار تکنیکی نیست؛ بلکه تبدیل به یک بحران اجتماعی ـ مالی در لایه فناوری اطلاعات می شود.

پیامدهای امنیتی ادامه استفاده از ویندوز 10

ادامه استفاده از سیستم عامل منقضی شده، با خطرات معین و تصاعدی همراه خواهد بود. حتی اگر کاربر از نرم افزارهای امنیتی شخص ثالث استفاده کند، آسیب پذیری های درونی سیستم عامل بدون وصله باقی خواهد ماند و فضای مناسبی برای انواع تهدیدهای زیر فراهم می شود:

• نشت اطلاعات شخصی و مالی به وسیله مرورگر یا اتصال های شبکه ای
• نفوذ به سیستم به وسیله فایل های آلوده در حافظه های جانبی یا لینک های مخرب
• تسخیر سیستم به وسیله بدافزارها و باج افزارها (Ransomware)
• استفاده سیستم به وسیله مهاجمان به عنوان واسطه در حملات سایبری بزرگ تر

این تهدیدها در کشورهای فاقد چارچوب قانونی سفت وسخت یا منابع فنی کافی برای مقابله با بحران های سایبری، می تواند منجر به آسیب های فراگیر در مقیاس ملی شود.

بازار سخت افزار و بی عدالتی دیجیتال

از منظر مالی، انتها رسمی پشتیبانی از ویندوز 10 باعث ایجاد نوعی نابرابری دیجیتال می شود. در حالی که کشورهای ثروتمند با تخفیف های سازمانی، طرح های بازخرید، و دسترسی سریع به رایانه های نسل تازه روبه رو هستند، کاربران دیگر منطقه ها، نه تنها از ارتقاء بازمی مانند بلکه با سیستم هایی ناامن و بدون آینده روبرو می شوند.

پیش بینی می شود که در سال های پس از 2025، میلیون ها دستگاه قدیمی به بازارهای دست دوم سرازیر شوند، اما به علت نبود پشتیبانی، تقاضا برای آن ها به شدت کاهش یابد. حتی مؤسسات خیریه هم برای توزیع این سیستم ها مردد خواهند بود، چرا که مسئولیت امنیت اطلاعات کاربر نهایی به خطر می افتد.

راهکارهایی برای ادامه استفاده امن تر از ویندوز 10

در چنین شرایطی، بعضی اقدامات عملی برای کاهش ریسک ادامه استفاده از ویندوز 10 در دسترس اند. این اقدامات نمی توانند جایگزین به روزرسانی رسمی شوند، ولی می توانند سطح تهدیدات را کاهش دهند:

• قطع کامل اتصال به اینترنت برای سیستم هایی با اطلاعات حساس
• استفاده از مرورگرهای امن و به روز مثل Firefox با تنظیمات حریم خصوصی شدید
• نصب و به روزرسانی منظم آنتی ویروس و فایروال شخص ثالث
• غیرفعال سازی قابلیت های آسیب پذیر سیستم مثل SMB، Remote Desktop و PowerShell
• پشتیبان گیری منظم از اطلاعات حیاتی به صورت آفلاین
• محدود کردن دسترسی سیستم به منابع ناشناس یا نرم افزارهای نصب شده از منابع غیرمعتبر
• استفاده از حساب کاربری محدود (Standard User) به جای حساب مدیر (Administrator)

این اقدامات در کنار آموزش کاربران به شناسایی تهدیدهای رایج می تواند عمر مفید سیستم های ویندوز 10 را چند سال دیگر تمدید کند، البته با پذیرش سطحی از ریسک.

نتیجه گیری نهایی: انتها رسمی، اما نه لزوماً انتها واقعی

با انتها رسمی پشتیبانی از ویندوز 10، مایکروسافت در حال راهنمایی کاربران به سوی دستگاه های تازه با سیستم عامل ویندوز 11 است؛ به ویژه مدل هایی که قابلیت های هوش مصنوعی (Copilot+ PC) دارند. با این حال، میلیون ها نفر در سراسر دنیا، به ویژه در منطقه ها محروم تر، امکان چنین تغییری را ندارند.

در این میان، راهکارهای جایگزین چون مهاجرت به سیستم عامل های سبک تر، استفاده از ویندوز 11 به صورت غیررسمی (با ریسک بالا)، و ارتقاء تدریجی اجزای سخت افزاری، هرکدام می توانند بخشی از پاسخ باشند. اما هیچ کدام جای فقدان زیرساخت دنیای برای عدالت دیجیتال را پر نمی نمایند.

تا زمانی که سیاست های فناوری به جای شمول حداکثری به انحصارگرایی سخت افزاری تمایل داشته باشند، بحران هایی از این دست، صرفاً نقطه انتها یک نسخه نرم افزاری نخواهند بود؛ بلکه نماد شکاف روزافزون در دسترسی برابر به فناوری خواهند بود.

منبع: فوربس